BACK

Het veelbewogen- en turbulente bestaan van het stoomschip 'MIDSLAND' (1915-1957)

De 'Midsland', één van de schepen waarop Timen Swiers (1886-1964)
-getrouwd met Aaltje Valk (1889-1974)- een tijd gezagvoerder was.

       
Welk stoomschip dit is behoeft geen betoog.  De naam op het schip kon bijna niet groter.

Ik begin hieronder met een tabel voor voor de techniek- en
ruimtelijk-geïnteresseerden.


Tijdens mijn research naar de “Biesbosch” en de “Schokland,” stuitte ik ook op andere zaken betreffende Timen Swiers en ”zijn” schepen. Zodoende verkreeg ik ook al wat info over de 'Midsland.' Ik zag al gauw dat het zeer de moeite waard zou zijn, om eens dieper in 
de archieven van de 'Midsland' te duiken. Vandaar nu de 'Midsland' Story.

Ik kom er steeds meer achter dat deze gezagvoerder een boeiende man geweest moet zijn. Als ik de foto op deze familiesite bekijk, waar Timen Swiers met de loods op het dek staat 
te praten, dan zie ik daar een kapitein staan die dat is in hart en nieren.
Die vriendelijke man met hoed, zoals ik hem als kind en tiener heb gekend,  had heel wat in zijn mars. Ik realiseer me dat steeds meer.

 

foto Maritiem Museum Rotterdam. Fotocollectie Wilton Feijenoord.

Foto hier boven: De tewaterlating van het stoomschip 'Midsland' in 1915 bij
Scheepswerf 'Fijenoord,' Rotterdam. Het schip kan nu drijven, maar de afbouw moet nog beginnen. Niemand weet dan nog, dat de 'Midsland' een rumoerig bestaan zal hebben. Hoewel de Eerste Wereldoorlog al gaande was.



De 26 jarige, kersverse 2de stuurman Timen Swiers,  op weg naar de rang van Kapitein.

En kijk eens onder het woord: ,, DE TIJD.” Daar staat: ,,Dieu et mon Droit.”
(God en mijn Recht)
Hoewel in het Frans; het is ook de kenspreuk in het Engelse wapen.
Op elk overheids gebouw in Engeland staat het te lezen.

De eigenaar van de 'Midsland,' de NV Scheepvaart en Steenkolen Maatschappij (SSM) werd
opgericht in 1896. Niet direct, maar al gauw werd het traditie bij de SSM, dat hun schepen de naam van een provincie, landstreek of plaatsnaam kreeg, met als uitgang “land.” Zoals: Beierland; Friesland; Gaasterland; Midsland; Ottoland; Schokland, enz
In de tabel hier onder laat ik zien dat de 'Midsland' een bewogen en rumoerig bestaan gehad moet hebben. Niet alles heb ik achterhaald, maar je krijgt zeker een goede indruk van “Midslands leven.”

 

 

De 'Midsland' had een aantal bijzonder slechte ervaringen met de Duitsers.
Dat zien we hieronder  nader uitgewerkt.


Eerste Wereldoorlog:

  15 november 1916 werd het schip, onderweg van Rotterdam naar Newcastle on Tyne, op de Noordzee door de Duitse onderzeeboot “UB29,” aangehouden en opgebracht naar Zeebrugge en tot prijsschip (oorlogsbuit) verklaard.

 

 

3 oktober 1918 In Zeebrugge hebben de Duitse troepen de 'Midsland,' bij de ontruiming van deze basis, tot zinken gebracht. Na de wapenstilstand (nov 1918) werd de 'Midsland' door de Belgische regering in beslag genomen. Het schip werd gelicht en hersteld door de Belgen. Société Navale Charbonnière S.A. Antwerpen wordt de eigenaar.

Opmerkelijk is dat deze kleinere onderneming de Belgische afdeling was van de Nederlandse Scheepvaart- en Steenkolen Maatschappij (SSM) uit Rotterdam;
de oorspronkelijke eigenaar dus. Hoe e.e.a. dan Juridisch in elkaar stak, heb ik
niet kunnen achterhalen.

 
6 november 1921 In die Belgische periode van de 'Midsland', in de najaarsstorm van 6 november 1921, kwam de Midsland voor Zeebrugge in moeilijkheden. Het kreeg een machinedefect. En met over de zeebodem krabbende ankers, dreef het stuurloze schip met de stormwind mee naar het oosten. Het strandde uiteindelijk op het strand van Heist.
(Heist werd in die tijd nog als “Heyst” geschreven) De aangerukte reddingsbrigade bracht een lijnverbinding tot stand. De opvarenden lieten echter merken dat ze het schip niet wilden verlaten. Toen de storm geluwd was, lag het schip muurvast op het strand.
Pogingen om het met de hulp van de sleepboot 'Gouwzee' de 'Midsland' (bij

hoog water) naar dieper water te trekken, mislukten.

 

De 'Midsland' muurvast, maar relatief onbeschadigd, op het strand bij Heist.

29 maart 1922 pas, zou de 'Midsland', na het graven van een geul en met assistentie van de bergingsmaatschppij L.Smit & Co, met springtij weer vlot gebracht worden.

 

Foto hier boven: Eind maart 1922. De bij Heist gestrande 'Midsland'.  Hier is men bezig met graafwerk voor het vlot brengen van het schip. En dat zou lukken. Na meer dan vijf maanden was Heist zijn toeristische attractie kwijt.
 

1922. Na het stranden in Heist werd de 'Midsland' Niet teruggegeven, maar verkocht aan de
oorspronkelijke Nederlandse eigenaar Scheepvaart & Steenkolenmaatschappij, Rotterdam.

Tweede Wereldoorlog:

Nederlandse olie-tanker 'Phodos' loopt op mijn, voor de ogen van de bemanning
van de 'Midsland' en de 'Ottoland'

20 maart 1940. Door Duitsland was aan Engeland de oorlog al verklaard. In mei zouden de Duitsers Nederland binnenvallen. De Nederlandse tanker “Phobos” op reis van Curacao naar Rotterdam, liep op 5 mijl ten oosten van het lichtschip “North Goodwin,” op een mijn. Twee Nederlandse schepen de 'Midsland' en de 'Ottoland' komend van Newcastle, ze hadden juist de Downs verlaten, voeren in kiellinie (recht achter elkaar) door een vaargeul, die door mijnen-vegers mijn-vrij was gemaakt. De snellere Nederlandse olie-tanker 'Phodos' passeerde de 'Midsland' en de 'Ottoland.' De tanker werd daarop door de 'Midsland' gewaarschuwd voor kans op mijnen buiten de “schoon geveegde” vaargeul. Maar dat was al te laat. Aan boord van de 'Midsland' en de 'Ottoland' zag men kort daarop
hoe de tanker “Phobos” benoorden de vaargeul terechtkwam en op een mijn liep. Er vielen
gewonden en doden. De tanker is in Engeland leeg gepompt, provisorisch hersteld en in
Rotterdam gerepareerd. Op 26 augustus 1940, tijdens de reparatie nog, in Schiedam, is de tanker door de Duitse bezetter gevorderd. Een triest verhaal.
Vanzelfsprekend gaat dit verhaal verder.

Waarom ik dit verhaal hier neerschrijf  is omdat ik mij er steeds meer bewust van word,
dat Timen Swiers ook dit soort dingen moet hebben meegemaakt, en aan dergelijke gevaren heeft bloot gestaan. Het zou zelfs kunnen zijn dat hij het was, die de tanker 'Phobos' waarschuwde.

En in hetzelfde jaar nog -5 okt. 1940 - is de 'Ottoland,' het schip dat achter de
'Midsland' voer, op een mijn gelopen in de Noordzee bij Middlesborough. De
bemanning werd gelukkig gered, door de Royal Navy. Maar de 'Ottoland' die
aanvankelijk bleef drijven, is later toch gezonken.

 
Tijdens die rampvaart was Haije Tigchelaar de kapitein op de 'Ottoland'. Haije kwam oorspronkelijk uit Harlingen en verhuisde in 1962 naar Terschelling. Zijn laatste levensjaren was hij de oudste inwoner op Terschelling. Hij is daar in 2003 op 105-jarige leeftijd overleden, en ligt daar begraven in Midsland.

 

 

Hier boven twee foto's van de zinkende 'Ottoland.' De foto's zijn genomen vanuit een Engels vliegtuig. Het schip was net als de 'Midsland' een kolenschip. Maar op haar laatste reis was de 'Ottoland' beladen met hout. Te zien is dat een groot deel van de lading over boord geslagen is. De 'Ottoland' die in maart nog, in het kielzog van de 'Midsland,' de tanker 'Phobos' op een mijn zag lopen.



De bemanning van de 'Ottoland' wordt hier gered door de mannen van de Royal Navy.

14 mei 1940
De 'Midsland' lag in Amsterdam en was om onbekende reden niet meer vertrokken.
(Dit staat te lezen in een oud archief, waarvan de oorsprong onbekend is).
Maar ruim twee weken vóór die 14de mei, had de 'Midsland' een flinke aanvaring met een Panamees stoomschip. Dit schip zonk en alle opvarenden werden door de 'Midsland' gered.
(zie even verderop een krantenbericht over deze aanvaring).
Het zou kunnen zijn dat het schip door
beschadiging als gevolg van die aanvaring,
langer in Amsterdam bleef liggen. Reparatie verliep moeizaam in die tijd.


27 augustus 1940 werd de 'Midsland' door de Duitsers gevorderd en als “Prijsschip” (oorlogsbuit) verklaard. Net als in de eerste wereldoorlog.  3 maart 1941 werd de 'Midsland' teruggegeven aan de Scheepvaart Steenkolenmaatschappij.
23 oktober 1941 echter, werd de 'Midsland' opnieuw door de Duitse bezetter in beslag genomen.
 

Hieronder de verschillende Duitse bazen die de 'Midsland' had.

22 november 1941
'Midsland' in beheer gegeven bij “Bugseer Rederei GmbH,” in Bremen.

29 juli 1943 'Midsland' in beheer gegeven bij “Heinrich Schmidt GmbH,” in
Flensburg, Duitsland.

30 september 1943 'Midsland' in dienst bij de Kriegsmarine, Bordeaux, voor
de bevoorrading van de Kanaaleilanden (Net als het stoomschip 'Schokland.')

6 maart 1944 'Midsland' in beheer gegeven bij H. Schuldt, Flensburg.
26 aug 1944 werd de 'Midsland' door de Duitsers opgelegd wegens de
slechte staat van het schip.

 

Aan het einde van- en na de Tweede wereldoorlog

31 augustus 1944 is de 'Midsland' door een actie van de geallieerden gezonken.
November 1945 werd de 'Midsland' gelicht en naar Rotterdam gesleept.
Het arriveerde daar op 23 mei 1946.
Het schip werd geabandonneerd. (niet meer hersteld; afgedankt).



In 1947 werd de 'Midsland' in Hendrik Ido Ambacht gesloopt.


Het einde van een schip, zo geteisterd door twee wereldoorlogen.

We weten dat Timen Swiers ook voor de Duitsers heeft moeten varen. Dat heeft hij niet uit
vrije wil gedaan. De kans is groot, dat hij veel van de “Midsland-terreur” meegemaakt cq
meegekregen heeft. En was dat niet op de 'Midsland' dan was dat wel op een ander schip.
Om stil van te worden. Hier past respect en bewondering. Maar vooral dankbaarheid dat
hij gespaard bleef. Het moet zijn verdere leven getekend hebben.

 

Maar er gebeurde meer, in het turbulente bestaan van de 'Midsland.'

Eerder schreef ik al dat de 'Midsland' bij een aanvaring betrokken was en
 hierdoor erg beschadigd raakte. Hieronder twee krantenberichten over die aanvaring.



Onderstaande foto is niet erg duidelijk, maar ik wil hem toch even plaatsen,
want het is een foto uit de tijd, tussen beide oorlogen in.
De 'Midsland in bedrijf, waar ze voor bedoeld was.
Misschien was het Timen Swiers wel die daar voer.

 

 

Hieronder vijf krantenberichten zonder commentaar.

 

 

 

 


 

Het is natuurlijk niet zo, dat de Midsland alleen maar problemen heeft gekend, al lijkt dat wel zo in mijn verhaal. Ik heb kunnen vaststellen dat de 'Midsland' in de jaren tussen de Eerste- en Tweede  Wereldoorlog  probleemloos steenkolen en stukgoed vervoerde tussen Harlingen, Rotterdam en noord-oost Engeland.

Er waren wel de crisisjaren, maatschappelijke problemen, zodat er bijvoorbeeld
 veel haven-stakingen waren. En er was ook wel eens een aanvaring of een bedrijfsongeval. Maar die zijn helaas van alle (vredes)tijden.
Ik vond de “Midsland Story” indrukwekkend.

Als laatste nog even ter lering en vermaak: ,,Steenkolen-engels.”
Iedereen kent vast de uitdrukking: ,,Hij spreekt steenkolen-engels.” (Hij spreekt gebrekkig engels) Maar men weet vaak niet waar die uitdrukking vandaan komt. Nu, dat komt doordat de kolenschepen van onder andere de S.S.M., zoals de stoomschepen: Gaasterland, Midsland, Schokland enz. begin 1900 de (vaar)weg naar Noord-Oost Engeland vonden, om aan de rivier Tyne bij Newcastle, steenkolen te laden voor de Nederlandse industrie. De meeste Nederlandse zeelui spraken in die tijd geen Engels. Dus ontstond er al gauw een mix-taaltje van Engels / Nederlands door elkaar. Wij gingen dat daarom op den duur Steenkolen-engels noemen. Terwijl de Engelsen er de benaming “Dunglish” (samentrekking Dutch en English) of “Double Dutch” aan gaven.
( De term “Double Dutch” wordt tegenwoordig, zowel in Engeland, Amerika als ook
in Nederland voor meer zaken gehanteerd, maar ik hou het even bij de oorsprong.)

*******
 

Bronvermelding:
Mijn historisch “Midsland verhaal” met foto's en illustraties zijn ontleend aan verschillende bronnen.
Een aantal bronnen zijn voor de lezer zichtbaar in mijn verhaal.

Verder raadpleegde ik feitelijkheden uit:
Het Gemeentearchief Rotterdam
Het forum van Maritiem Digitaal
de-wadden.clubs.nl
De wrakkensite, www.wrecksite.eu
Van E. Baeyens , De verraderlijke zee, pag. 184-185
De oorsprong van de door mij gebruikte foto's zijn (op een paar na) niet te achterhalen, omdat identieke foto's op meerdere nautische sites en fora voorkomen, zonder bronvermelding.

terug naar boven